Opracował: Wojciech Zarzycki
Konsultacja: Julian Rakoczy
Piękno i urok piłki nożnej jako jednej z wielu zespołowych gier sportowych urzeka tych najmłodszych i tych najstarszych, co powoduje wielkie zainteresowanie tą dyscypliną sportu. Przekazując historię pragniemy przedstawić działalność i funkcjonowanie Podokręgu Bytom Śląskiego Związku Piłki Nożnej na przestrzeni 55-ciu lat.
Bytom to jedno z najstarszych i największych miast Górnego Śląska, swą przeszło 750 letnią historie zawdzięcza hutnictwu i górnictwu. Bytom leży na południowym skraju niecki węglowej i południowo – zachodnim obszarze kruszcowym, głównie cynku i ołowiu, w szczególności rud żelaza i srebra. Skarby te były bogactwem tego regionu i w dużym stopniu przyczyniły się do jego rozwoju. Historia miasta sięga czasów średniowiecza. Już w XI wieku na terenie dzisiejszego wzgórza Świętej Małgorzaty widniał gród warowny otoczony fosą i wałami ziemnymi, którego zadaniem było kontrolowanie najważniejszych traktów handlowych łączących Kraków ze Śląskiem oraz Węgry z Wielkopolską.
Prawa miejskie Bytom uzyskał w 1254 roku z rąk księcia opolskiego Władysława Książę. Krajobraz miasta współtworzy zachowana niemal w całości zabudowa z przełomu XIX i XX wieku, łącznie z zabytkami wywodzącymi się z czasów najnowszej historii, oraz obraz szybów kopalń i kominami hut. Na terenie miasta jest wiele ciekawych i wartych do zwiedzenia zabytków: kościół pod wezwaniem Świętego Jacka ( obecnie w gruntowej przebudowie wokół jego otoczenia), budynek Sądu Rejonowego, Poczta Główna, budynek Państwowej Szkoły Baletowej oraz budynek IV Liceum Ogólnokształcącego na Placu Sikorskiego.
Sport odgrywał istotną rolę w dziejach miasta Bytomia, a historię jego tworzyły takie kluby jak, Polonia Bytom, Szombierki Bytom, GKS Rozbark, Czarni Bytom, Silesia Miechowice – obchodząca w 2012r. 100 lecie działalności.
Obecnie w Bytomiu działają kluby piłkarskie tj.:
- TS Polonia Bytom
- KS Czarni Sucha Góra
- ŁKS Łagiewniki
- TS Szombierki
- TS Silesia Miechowice
- TS Arki Bożka;
- KS Nadzieja Bytom
- LKS Rodło Górniki
- LKS Tempo Stolarzowice
Pierwsze wzmianki o grze w piłkę nożną na terenie Górnego Śląska pochodzą z przełomu XIX i XX wieku. Pierwsze spotkanie piłki nożnej widownia zgromadzona na Śląsku ujrzała latem 1903 roku w Katowicach. Sport ten przywiózł pewien Anglik, odwiedzający krewnych w tej miejscowości. Mecz rozegrano na dzisiejszym placu Miarki, a zawodnikami tamtego meczu byli najodważniejsi młodzi ludzie chcący poznać nową dyscyplinę. Anglik, którego nazwiska dotychczas nie jest znane, był zarówno sędzią piłkarskim jak i zawodnikiem. W roku 1905 na terenie Bytomia powstaje klubo nazwie KS 09 Bytom, natomiast w roku 1913 powstaje Towarzystwo Sportowe 1913 Bytom G/S, które 21 września 1913 roku w Sosnowcu rozgrywa mecz piłkarski z Sosnowieckim Towarzystwem Cyklistów – Oddział Sielec. Rezultat owych zawodów nie został uwieczniony w kronikach piłkarskich.
Po zakończeniu I wojny światowej i sromotnej klęsce Niemiec, nie doszło jednak do rozstrzygnięcia przynależności państwowej wielu tysięcy Polaków, zamieszkujących ówcześnie na Górnym Śląsku. Zbrojna walka Ślązaków o przyłączeniu do państwa polskiego nie stanęła jednak na przeszkodzie w tworzeniu, początkowo w konspiracji, później już całkowicie jawnie organizacji piłkarskich, oraz licznych klubów piłkarskich. Dnia 3 marca 1920 roku walne zebranie delegatów polskich klubów sportowych zebrało się w Bytomiu by podjąć jakże istotną dla piłkarstwa polskiego decyzję, aktywując ,, Związek Towarzystw Sportowych Okręgu Górnośląskiego z oddzielnym Wydziałem Piłki Nożnej ’’. Do kierowania powyższym wydziałem powołano inżyniera Edmunda Grabianowskiego.
Edmund Grabianowski
Do zarządu dla kierowania sprawami stricte technicznymi wybrano popularnego sportowca i działacza śląskiego – założyciela ,,Klubu Sportowego Naprzód Lipiny’’ Alfonsa Maniurę. W skład zarządu ponadto weszli Alojzy Budniok, Edward Superniok i Błażej Kozik.
Siedzibą związku wybrano miasto Bytom – silny wówczas ośrodek polskości na Śląsku (siedziba znajdowała się na rogu ulic Podgórna i Rynek, do nie dawna znajdowała się ta pamiątkowa tablica). Piłka nożna stała się dyscypliną tak popularną że liczba klubów zwiększała się w ogromnym tempie, że zaszła konieczność powołania autonomicznej organizacji, która by zajmowała się wyłącznie sprawami piłkarskimi. Na tej podstawie powołano do życia ,, Górnośląski Okręgowy Związek Piłki Nożnej ’’, którego siedziba również znajdowała się w Bytomiu. Jedną z pierwszych decyzji władz związku było dokonanie podziału klubów na obwody i zorganizowanie mistrzostw. W skład obwodu Bytomskiego wchodziły następujące kluby: Polonia Bytom, Poniatowski Szombierki, Ruch Radzionków, Silesia Rozbark, Kościuszko Bobrek, Krokus Wielkie Piekary, Olimpia Szarlej, Orkan Dąbrówka Wielka, Jedność Grzybowice, Polonia Karb, Zgoda Brzeziny, Piast Mikulczyce, Naprzód Wieszowa, Tempo Stolarzowice, Iskra Sucha Góra, Czarni Czarny Las, Jedność Rokitnica, Brynica Brzozowice, TS Górniki, Silesia Miechowice.
8 sierpnia 1920 roku odbyło się ,, Walne Zgromadzenie Górnośląskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej ’’ które obradowało w Bytomskim Domu Narodowym ,,UL”. Było ono przeglądem wspaniałego dorobku piłkarzy po kilku miesięcznej zaledwie działalności. Zebrani delegaci reprezentowali sto kilkadziesiąt polskich klubów, a liczba sympatyków piłki nożnej stale wzrastała. Rok 1920 był rokiem pełnym wielu sukcesów zarówno w sferze działalności związku, który znajdował się na terenie Bytomia jaki licznie powstałych klubów piłkarskich. Jednak trzecie powstanie śląskie, które wybuchło 3 maja 1921 roku spowodowało zawieszenie działalności wszystkich organizacji sportowych w tym także Górnośląskiego Związku Piłki Nożnej. Zarówno działacze sportowi jak również piłkarze w okresie powstania porzucili działalność sportową i organizacyjną, aby stanąć do walki o wyzwolenie śląska. Po zakończeniu walk w 1922 roku doszło do reaktywowania związku.